In de Nederlandse warmtetransitie staat één vraag steeds vaker centraal: moeten we inzetten op collectieve warmtenetten of juist op individuele warmtepompen? Beleidsmakers, gemeenten en netbeheerders lijken vaak de voorkeur te geven aan warmtenetten. Het argument is meestal dat warmtepompen leiden tot extra netcongestie. Maar klopt dat beeld wel?

Een scheef beeld van warmtepompen

Recente analyses van adviesbureau Merosch laten zien dat de belasting van het elektriciteitsnet door individuele warmtepompen structureel wordt overschat. Netbeheerders rekenen in hun modellen vaak met vermogens van 2,7 tot zelfs 5 kW piekbelasting per woning, terwijl praktijkdata uit bestaande projecten een veel lager gemiddelde laten zien: ongeveer 1,3 kW bij bestaande bouw en slechts 0,6 kW in nieuwbouw.

Dat verschil is groot en heeft consequenties. Wanneer beleidskeuzes worden gemaakt op basis van overschatte vermogens, ontstaat een oneerlijk negatief beeld van warmtepompen. In werkelijkheid dragen ze minder bij aan piekbelasting en vormen ze dus geen onoverkomelijke bedreiging voor het net.

Gelijktijdigheid als sleutel

Een belangrijk inzicht uit het onderzoek is de zogenoemde gelijktijdigheidsfactor. Niet alle warmtepompen in een wijk draaien tegelijk op vol vermogen. Daardoor is de daadwerkelijke belasting per woning lager dan vaak wordt aangenomen. Bij praktijkmetingen bleken de waarden zelfs onder de rekenfactor te liggen. Het risico van massale piekbelasting is dus kleiner dan gedacht.

Focus op warmtenetten overheerst

Toch ligt de nadruk in beleid en investeringen vaak bij warmtenetten. Jaarlijks worden zo’n 20.000 woningen aangesloten, terwijl er in dezelfde periode meer dan 100.000 individuele all-electric warmtepompen worden geïnstalleerd waarvan de helft in bestaande bouw. Ondanks deze enorme aantallen gaat de meeste aandacht nog altijd uit naar collectieve systemen.

De andere kant van collectieve systemen

Wat in deze discussie vaak onderbelicht blijft, zijn de kosten van collectieve oplossingen. Bij stadsverwarming of warmtenetten spelen vaste lasten en netbeheerkosten een grote rol. Veel bewoners ervaren dat de maandelijkse kosten minder flexibel zijn en dat het voordeel van een lager energieverbruik niet altijd volledig in de portemonnee zichtbaar wordt. Waar een warmtepomp eigenaar profiteert van dalende elektriciteitsprijzen of zelfopgewekte zonne-energie, zit een huishouden met stadsverwarming vaak vast aan vaste tarieven en minder keuzemogelijkheden. Dit maakt collectieve systemen niet per definitie voordeliger en kan de rendabiliteit op de lange termijn juist onder druk zetten.

Naar een netbewuste warmtepompstrategie

De oplossing ligt niet in het kiezen van het ene óf het andere spoor, maar in een realistische combinatie. Warmtenetten en warmtepompen vullen elkaar aan. Daarbij is het belangrijk dat de inzet van warmtepompen slim en netbewust gebeurt. Fabrikanten ontwikkelen steeds vaker systemen die hun vermogen flexibel kunnen sturen en minder afhankelijk zijn van elektrische bijverwarming. Ook kan financiële stimulering, bijvoorbeeld via de ISDE-subsidie bijdragen aan een bredere uitrol van zulke oplossingen.

Conclusie: herpositioneer de warmtepomp

Het is tijd om de positie van de individuele warmtepomp te herzien. De veronderstelde hoge netbelasting klopt niet met de praktijk en vormt dus geen doorslaggevend argument tegen grootschalige toepassing. Door beter onderbouwde keuzes te maken, kan Nederland sneller en slimmer verduurzamen met ruimte voor zowel collectieve warmtenetten als individuele oplossingen.

Voor installateurs biedt dit perspectief kansen: de markt voor warmtepompen blijft groeien, en het draagvlak voor deze technologie wordt sterker naarmate de feiten beter bekend worden.

Wilt u als installateur weten hoe u deze kansen optimaal benut? HeWa Solutions ondersteunt u met kennis, betrouwbare producten en technische begeleiding zodat u voorbereid bent op de volgende stap in de warmtetransitie.